We wtorek 25 kwietnia br. mieliśmy zaszczyt gościć w naszej szkole dr. hab. Jarosława Fazana – prodziekana ds. studenckich Wydziału Polonistyki UJ, historyka i krytyka literatury, autora wielu książek ( m.in. Od metafory do urojena. Próba patografii Tadeusza Peipera, „ Ale Ja nie Bóg”: Kontemplacja i teatr w dziele Mirona Białoszewskiego).


Uczniowie nie tylko klas humanistycznych mieli przyjemność wysłuchać wykładu dotyczącego prozy o tematyce wiejskiej w literaturze współczesnej. Pan Profesor oznajmił, że celem jego wykładu jest przekonanie nas, iż warto czytać literaturę o tematyce wiejskiej. Według Profesora Polska na początku XXI wieku zaczęła wychodzić z pewnego rodzaju ograniczeń kultury politycznej. Literatura czerpiąca z kultury wsi była bardzo powszechna w naszym kraju. Wielu pisarzy, synów chłopskich, miało okazję się wybić. Pan Profesor nie poświęcił wykładu takim klasykom jak: Wiesław Myśliwski czy Edward Redliński, lecz zwrócił naszą uwagę na takich „nietypowych” przedstawicieli literatury wiejskiej jak: Andrzej Stasiuk czy Olga Tokarczuk. Są to przykłady pisarzy, których dzieła, związane z polską wsią, stały się wydarzeniami na skalę europejską.

Andrzej Stasiuk jest współczesnym polskim poetą, prozaikiem, dramaturgiem, publicystą, laureatem Literackiej Nagrody „Nike”. Pisarz pochodzi z rodziny robotniczej. Od dziecka zamieszkiwał dzielnicę Warszawy, w której się wychował. Jednak jako człowiek dorosły postanowił opuścić peryferie tego miasta, odejść od rozwoju cyfryzacji i udać się w okolice wsi. Tam zaczęła się jego droga literacka. Największe dzieła Stasiuka to: Opowieści galicyjskie, Dukla, Zima – każde z tych dzieł wykładowca omówił w sposób szczegółowy, a przy tym ciekawy. Pan Profesor przyznał, że Andrzej Stasiuk jest pisarzem naturalistycznym, mocno związanym ze sferami biologii, materii, obrońcą tradycyjnej relacji człowieka z przyrodą. Ten pisarz z miasta tworzy wręcz ze wsi „kulturową Utopię”.

Natomiast Olga Tokarczuk to polska psycholog, pisarka, eseistka, autorka scenariuszy oraz laureatka Literackiej Nagrody „Nike”. W odróżnieniu od Andrzeja Stasiuka pisarka ta urodziła się i wychowała w okolicach wiejskich. Życie na wsi było dla niej doświadczeniem podstawowym. Jednak w wieku dorosłym podjęła decyzję o przeprowadzce do Wrocławia. Profesor Fazan przyznał, że pisarka ma bardzo kobiecy obraz polskiej wsi, czerpiący z psychologii K. Junga oraz metafizyki. Tokarczuk potrafi „czytać wieś” magicznie, ale daleka jest od ujęć folklorystycznych. Życie wiejskie, przedstawione np. w powieści Prawiek i inne czasy, zawsze skupia się wokół wielopokoleniowej rodziny. Wykładowca zwrócił naszą uwagę także na utwór Dom dzienny, dom nocny, by na jego przykładzie wskazać obecność fantazji w kreowaniu przestrzeni wsi.

Zarówno Tokarczuk, jak i Stasiuk należą do tej generacji pisarzy średniego pokolenia, którzy w swoich publikacjach przedstawiają świat wsi pełen sentymentalnych wspomnień.

W ostatniej części wykładu Pan Profesor postawił pytanie: „Co mają w takim razie robić młodzi ludzie, którzy chcą tworzyć literaturę, którzy w sposób rzeczywisty są usytuowani w cywilizacji i kulturze miejskiej, którzy żyją na wsi innej niż ta opisywana przez Stasiuka czy Tokarczuk?” Odpowiadając na to pytanie, wykładowca przedstawił nam sylwetki współczesnych pisarzy, którzy pomimo młodego wieku mają już pewne osiągnięcia literackie. Do tego grona należą: Wioletta Grzegorzewska, Jakub Małecki, Andrzej Muszyński, Maciej Płaza. Dla najmłodszego pokolenia wieś nie tyle jest źródłem fantazjowania, ile elementem podświadomości. Wieś określa relacje z ludźmi oraz decyduje o więzach ( bliższych lub dalszych) dzieci z rodzicami. Ci młodzi pisarze inaczej też postrzegają pejzaż.

Uważam, że wykład przekonał nas, że literaturę o tematyce wiejskiej warto czytać. Wystąpienie prof. Jarosława Fazana uważam za bardzo interesujące. Tak też zostało odebrane przez moich kolegów – świadczą o tym gromkie brawa, którymi Pan Profesor został pożegnany.

Michał Korczyk, kl. II hg




Zobacz także: