13 grudnia uczniowie klas humanistycznych naszej szkoły wraz z opiekunami: panią profesor Jolantą Szlachetko i panem profesorem Wacławem Frontem wzięli udział w warsztatach prowadzonych przez dr. hab. Jakuba Niedźwiedzia, pracownika Katedry Historii Literatury Staropolskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zajęcia odbyły się w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka, czyli w Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, w ramach patronatu naukowego UJ nad klasami humanistycznymi naszego liceum. Ich tematem był wpływ literatury na sztuki plastyczne średniowiecza.
Zwiedzaliśmy ekspozycję “Sztuka Dawnej Polski. XII-XVII wiek” i skupiliśmy się przede wszystkim na dziełach pochodzących z XIII i XIV wieku. Na początku zostaliśmy podzieleni na 5 grup i otrzymaliśmy fragmenty tekstów, które należały do późnej fazy średniowiecza. Każda z grup miała za zadanie znaleźć na podstawie otrzymanego tekstu odpowiadający mu obraz lub płaskorzeźbę i przedstawić podobieństwa i różnice pomiędzy fragmentem a dziełem sztuki. Analizie poddaliśmy między innymi: płaskorzeźbę autorstwa Wita Stwosza “Ogrojec”(1458), obrazy związane z toposem „Mater Dolorosa” oraz malowidła przedstawiające sceny z życia św. Jana Jałmużnika. Na podstawie tych dzieł sztuki wykazaliśmy, że twórcy ukazywali w scenerii budynki lub wnętrza typowe elementy dla stylu gotyckiego, co nie było zgodne z architekturą czasów Chrystusa. Przekonaliśmy się, że artyści wieków średnich nie myśleli kategoriami historycznymi. Przyświecały im cele dydaktyczne: chcieli bardziej przemówić do ówczesnego odbiorcy. Profesor zwrócił także uwagę na sposób przedstawiania ciała Jezusa. Było ono dobrze zbudowane, co jest zgodne z antycznym kanonem piękna. Na niektórych dziełach dostrzegliśmy także nawiązania do wczesnego renesansu, gdyż na dole obrazów znajdowały się domalowane wizerunki fundatorów.
Następnie profesor szczegółowo analizował rzeźbę Madonny z Krużlowej, która jest przykładem sztuki gotyckiej. Zwrócił naszą uwagę na ówczesny kanon kobiecego piękna – wysokie czoło, delikatne brwi i lekko skośne oczy. Trzymany na jej rękach Jezus miał duże uszy, co było celowym zabiegiem artysty sugerującego, że Chrystus słucha modlitw ludzi, a nie jest surowym Bogiem, jakiego znamy z tekstów średniowiecznych.
W kolejnej części zajęć wykładowca odczytał fragmenty dwóch wierszy polskiego poety późnego baroku, Józefa Baki: Uwaga damom, Młodym uwaga. W ten sposób wprowadził nas do wyjątkowego miejsca w pałacu – sali staropolskiej kultury śmierci. Znajdowały się tam portrety trumienne oraz obrazy przedstawiające różne alegorie śmierci.
Wyprawa do Pałacu Biskupa Erazma Ciołka okazała się ciekawą wycieczką śladem staropolskiej kultury. Zyskaliśmy cenne informacje, dzięki którym będziemy mogli z pewnością wnikliwiej analizować nie tylko średniowieczne dzieła sztuki.
Karolina Kwaśniak, kl. III hg
